Palliatief support team

De palliatieve fase start wanneer er geen behandeling meer mogelijk is om de ziekte te genezen. Dit betekent niet altijd dat de patiënt onmiddellijk zal overlijden. Er bestaan immers heel wat behandelingen waardoor men nog een hele tijd kan leven met een ongeneeslijke ziekte. Palliatieve zorg heeft als doel om de levenskwaliteit van de patiënt en naasten in deze periode te verbeteren.

De terminale fase is het laatste stukje van de palliatieve fase. Medisch gezien is de levensverwachting dan minder dan 3 maanden. In deze fase verschuift het doel van kwaliteit van leven naar kwaliteit van sterven. Ook in deze fase hebben we oog voor zowel fysieke, psychische en existentiële noden om de patiënt een optimaal comfort te bieden.

De medische wereld is de laatste decennia sterk geëvolueerd wat ervoor zorgt dat er medisch gezien heel veel mogelijk is. Wanneer echter blijkt dat bepaalde behandelingen niet meer effectief zijn, heeft het weinig zin deze vol te houden.

Als een therapie niet meer aanslaat of medisch zinloos is, kan de arts in overleg met de patiënt en/of naasten beslissen om deze af te bouwen, te stoppen of te beslissen om geen onnodige handelingen meer te stellen (vb. niet meer reanimeren). De arts zal dan een Code Beperking Therapie (CBT) opmaken. Deze code maakt de wens van de patiënt ook aan alle andere hulpverleners duidelijk.

In ons ziekenhuis worden 4 codes gehanteerd. De code wordt in het dossier genoteerd en wordt op regelmatige tijdstippen geëvalueerd. Ook bij het niet uitbreiden of afbouwen van de therapie blijft de waardigheid en het comfort van de patiënt onze hoogste prioriteit.

• Code 0: Geen beperkingen in therapie
• Code 1: Geen reanimatie maar verder krijgt de patiënt alle nodige therapie
• Code 2: Geen reanimatie en bestaande therapie niet uitbreiden
• Code 3: Geen reanimatie en bestaande therapie wordt afgebouwd

De bedoeling van palliatieve sedatie is streven naar een optimaal comfort bij een terminale patiënt. Er wordt medicatie toegediend die het bewustzijn van de patiënt verlaagt en de lichamelijke klachten verlicht. Het is niet de medicatie die zorgt voor het overlijden, maar de ziekte zelf en de lichamelijke verzwakkingen. De palliatieve sedatie wordt steeds in overleg met de patiënt en naasten opgestart.

Patiënten moeten de arts steeds toestemming geven om een bepaalde behandeling uit te voeren. Dit betekent ook dat ze een behandeling kunnen weigeren. Maar de meeste mensen willen die inspraak ook houden in situaties waarin ze niet langer wilsbekwaam zouden zijn. De manier om hieraan tegemoet te komen is door een voorafgaande “negatieve” wilsverklaring op te stellen.

Met dit document kan je vastleggen welke onderzoeken of behandelingen je niet meer wenst wanneer je zelf geen beslissing niet meer zou kunnen nemen als gevolg van wilsonbekwaamheid (bv. geen sondevoeding meer, geen intubatie meer, geen opname op IZ meer, enz.).

De negatieve wilsverklaring wordt voorafgaand opgesteld en is onbeperkt geldig (in tegenstelling tot de wilsverklaring betreffende euthanasie die slechts 5 jaar geldig is), tenzij deze wordt herroepen. De patiënt bewaart de negatieve wilsverklaring zelf en kan 1 exemplaar bezorgen aan de vertrouwenspersoon en de behandelende (huis)arts voor in het patiëntendossier.

Het doel van euthanasie is om een einde te maken aan uitzichtloos, niet meer te behandelen of te verzachten, ondragelijk fysiek of psychisch lijden van een patiënt.

Euthanasie kan aangevraagd worden door:

• een handelingsbekwame meerderjarige
• een handelingsbekwame ontvoogde minderjarige
• een oordeels bekwame minderjarige.

Wanneer de patiënt niet binnen afzienbare tijd zal overlijden, dat wil zeggen niet terminaal is, moet er naast een tweede arts ook een derde arts geraadpleegd worden. Bovendien moet er een maand wachttijd in acht genomen worden tussen het schriftelijk verzoek en de uitvoering van de euthanasie. De aanvraag tot euthanasie moet schriftelijk worden opgesteld, gedateerd en ondertekend door de patiënt. Indien de patiënt niet in staat is dit zelf te doen, kan dit door een meerderjarige persoon in bijzijn van de patiënt en de behandelende arts. De meerderjarige persoon mag geen materieel belang hebben bij het overlijden van de patiënt (dus geen erfgenaam zijn). Het overlijden na euthanasie wordt beschouwd als een natuurlijke dood.

Een verzoek tot euthanasie kan op elk moment herroepen of stopgezet worden door de patiënt. Het blijft een moeilijke opdracht voor patiënt, naasten alsook het medisch en verpleegkundig team wanneer beslist wordt om het leven te beëindigen door euthanasie. De gesprekken hierover worden door de patiënt vaak uitgesteld tot op het laatste moment. Het is dus belangrijk dat deze gesprekken tijdig worden gevoerd om aan de noden en wensen van de patiënt tegemoet te komen maar ook de naasten te kunnen begeleiden in dit proces.

Opgelet: geen enkele arts kan verplicht worden om euthanasie toe te passen. De arts die weigert in te gaan op een euthanasieverzoek moet, op verzoek van de patiënt of de vertrouwenspersoon, het medisch dossier van de patiënt meedelen aan een andere arts die is aangewezen door de patiënt of de vertrouwenspersoon.

De wilsverklaring euthanasie is een document waarin elke handelingsbekwame meerderjarige of ontvoogde minderjarige kan laten opnemen dat hij/zij euthanasie wenst indien hij/zij in een toestand van onomkeerbaar coma zou terecht komen.

Dit document kan je laten registreren bij het gemeentebestuur zodat de gegevens bewaard worden in de databank van de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid. Op die manier kan een arts nagaan of een patiënt een wilsverklaring heeft. Het is echter niet verplicht dit document te laten registreren.

De wilsverklaring moet om de 5 jaar hernieuwd worden. Ze kan op ieder ogenblik worden herzien of ingetrokken. De wilsverklaring zelf, mag met de hand worden geschreven of getypt.

Opgelet: de ‘wilsverklaring euthanasie’ slaat alleen op ‘een situatie van onomkeerbare coma’. In alle andere situaties zoals dementie, verlies van communicatiemogelijkheden en een omkeerbare coma, is de verklaring waardeloos. Vaak wenst men nuanceringen toe te voegen (geen reanimatie, geen kunstmatige beademing, enz.) maar dit is niet mogelijk in het officiële document.