Fertiliteit
ROUTE
Team
Verminderde vruchtbaarheid
We spreken van verminderde vruchtbaarheid wanneer een koppel na 1 jaar actief proberen nog niet spontaan zwanger is. Dit is het geval bij ongeveer 15% van de koppels.
In normale omstandigheden is de kans om spontaan zwanger te worden 20 à 25% per cyclus.
- Na 6 maanden is ongeveer de helft van de jonge vruchtbare koppels zwanger.
- Na een jaar is dat ongeveer 85%. Van de overige 15% is er een deel dat nog spontaan zwanger zal worden in de volgende maanden.
- Bij een ander deel is er effectief een onderliggend probleem.
Eerste raadpleging
Tijdens de eerste raadpleging zal de gynaecoloog een uitgebreide analyse doen van het koppel en een echografisch onderzoek van de vrouw.
Verdere onderzoeken
Bij het uitblijven van een zwangerschap, stelt de behandelende gynaecoloog in functie van het probleem een aantal onderzoeken voor.
- Beide partners worden getest
- Op basis van de resultaten van die onderzoeken zal, in overleg met het koppel, een behandeling voorgesteld worden
Vrouwelijke onderzoeken
Tijdens een algemeen onderzoek worden de baarmoederhals, de baarmoeder en de eierstokken gecontroleerd. Echografisch kan men ook nagaan of er een eisprong plaatsvindt.
Door een bloedonderzoek kijkt men alle hormonen na die belangrijk kunnen zijn bij de voortplanting.
Bij dit onderzoek kijken we met een echografie na of de beide eileiders nog doorgankelijk zijn. Hiervoor wordt een oplossing (‘foam’) in de baarmoeder gespoten via een speculum-onderzoek. Het onderzoek kan gebeuren als je geen bloedverlies hebt en als je niet zwanger bent. Dit wil zeggen tussen dag 5 en dag 12 van de cyclus of als je anticonceptie neemt. Tijdens het onderzoek kan je wat krampen hebben. Het is daarom goed om vooraf een pijnstiller in te nemen (vb. Ibuprofen 400mg of paracetamol 1g). Je gaat voor het onderzoek best ook nog eens naar het toilet.
Hysteroscopie betekent letterlijk in de baarmoeder kijken. Een hysteroscoop is een dun buisvormig instrument dat via de vagina en de baarmoederhals in de baarmoederholte gebracht wordt. Door gebruik te maken van een lichtbron en camera kunnen we op een scherm de binnenkant van de baarmoeder bekijken. De baarmoederholte wordt tijdens de ingreep opengehouden door ze te vullen met een vloeistof. Hierdoor krijgen we een goede visualisatie van de baarmoederholte.
Dit onderzoek kan zowel ambulant op raadpleging gebeuren als onder algemene verdoving. In het laatste geval wordt het onderzoek vaak gecombineerd met een laparoscopie. Bij een ambulante hysteroscopie neem je best een pijnstiller op voorhand omdat je krampen kan voelen tijdens het onderzoek.
Dit onderzoek wordt uitgevoerd wanneer het fertiliteitsprobleem al enkele jaren bestaat of als uit de voorgeschiedenis van de patiënte vroegere infecties, operaties of pijnlijke maandstonden blijken. Het is een kijkoperatie waarbij onder algemene verdoving een insnede gemaakt wordt ter hoogte van de navel waardoor een gas (CO2) in de buikholte wordt geblazen en een kijkbuis ingebracht wordt. Deze buis is verbonden met een videocamera waardoor de organen van het bekken en de buik bekeken kunnen worden. Ter gelegenheid van de laparoscopie wordt ook de doorgankelijkheid van de eileiders nagekeken.
Mannelijke onderzoeken
Aan de hand van een microscopisch onderzoek wordt de kwaliteit van het sperma onderzocht. Vruchtbare zaadcellen zijn zeer beweeglijk en normaal van vorm. Er moeten voldoende vruchtbare zaadcellen aanwezig zijn in een spermastaal.
Een grondig urologisch onderzoek is aangewezen als de kwaliteit van het sperma verminderd is.
Behandelingen
Zodra de noodzakelijke onderzoeken uitgevoerd zijn, zal de gynaecoloog met het koppel bespreken welke behandeling het best opgestart wordt.
Bij de keuze van therapie spelen verschillende factoren een rol:
- de aard van het probleem
- de oorzaak van de verminderde vruchtbaarheid (al is die lang niet altijd te achterhalen)
- de leeftijd
- het aantal maanden of jaren dat een koppel probeert om zwanger te worden.
Voor de meeste koppels wordt een oplossing gevonden.
Bij een ovulatie-inductie wordt medicatie gegeven om tot de ontwikkeling van 1 rijpe eicel te komen en een getimede eisprong te krijgen. Deze behandeling kan aangewezen zijn bij vrouwen met cyclusstoornissen (het uitblijven van eisprong of een erg onregelmatige cyclus) of bij vruchtbaarheidsstoornissen zonder duidelijke oorzaak. Als medicatie wordt meestal gestart met pilletjes. Als deze geen, of onvoldoende, reactie geven kan men overgaan naar inspuitingen. Een risico van deze stimulatie is de mogelijkheid op meerlingzwangerschap, vandaar dat je arts de cyclus zorgvuldig echografisch opvolgt al dan niet in combinatie met bloedonderzoeken.
Bij een intra-uteriene inseminatie (IUI) wordt het sperma, dat vooraf in het labo werd bewerkt, rechtstreeks ingebracht in de baarmoeder met een fijne katheder. Bij de bewerking van het sperma worden de meest beweeglijke zaadcellen geselecteerd en worden nadelige bestanddelen, zoals antioxidanten, verwijderd. Een IUI kan zowel in een natuurlijke cyclus van de vrouw, als in een cyclus waarbij men ook hormoonstimulatie heeft toegepast. De cyclus wordt echografisch opgevolgd. Zo bepaalt men de eisprong en het geschikte moment voor de inseminatie.
Bij KID wordt ingevroren sperma van een anonieme donor gebruikt. KID wordt vooral toegepast bij vrouw-vrouw koppels en alleenstaanden of bij man-vrouw koppels als er geen zaadcellen meer geproduceerd worden.
IVF of in-vitrofertilisatie is een techniek waarbij meerdere eicellen buiten het lichaam (in het labo) worden bevrucht met zaadcellen van de partner. Uit de bevruchte eicel groeit een embryo dat in de baarmoeder van de vrouw wordt teruggeplaatst.
Bij ICSI kunnen eicellen kunstmatig bevrucht worden door het inbrengen van één enkele zaadcel in de eicel met een fijne naald
Voor deze techniek werken we samen met het AZ Sint-Lucas in Gent en het IVF-laboratorium van het UZ Gent.
Wanneer een behandeling met IVF aangewezen is, zullen de begeleidende gynaecoloog en vroedvrouw in het AZ St. Elisabeth alle informatie geven en de administratie in orde brengen. Het stimulatieschema zal door het fertiliteitscentrum opgesteld worden. De voorgeschreven medicatie worden door de ziekenhuisapotheek via de raadpleging gynaecologie aan de patiënte afgeleverd. De echografische onderzoeken tijdens de behandeling gebeuren op de consultatie in het AZ St. Elisabeth te Zottegem door de begeleidende gynaecoloog. Wanneer de follikels rijp zijn wordt Pregnyl toegediend en 36 uur later biedt de patiënte zich nuchter aan op het dagziekenhuis van het AZ Sint-Lucas Ziekenhuis Gent waar de eicelpunctie gebeurt. De terugplaatsing van een bevruchte eicel gebeurt in het UZ Gent.
Overige info
Samenwerking met AZ Sint-Lucas
In 1999 werd een samenwerkingsovereenkomst gesloten tussen het AZ Sint-Elisabeth Zottegem, het fertiliteitscentrum van het AZ St-Lucas Gent en het IVF Labo UZ Gent.
Begeleiding
Naast het technische aspect van de medisch begeleide voortplanting is er steeds ook aandacht voor het psychische en emotionele aspect. We weten dat een behandeling sterke emoties kan teweegbrengen die niet enkel wegen op de partners afzonderlijk, maar ook op de relatie met elkaar en de buitenwereld. Daarom streven we steeds naar een persoonlijke en gepersonaliseerde aanpak. Hou alleszins voor ogen dat de overgrote meerderheid van de koppels met vruchtbaarheidsproblemen uiteindelijk zwanger wordt. En dat de vele inspanningen dus uiteindelijk zullen lonen.